Satsuma ware
Đồ gốm Satsuma (薩摩焼, Satsuma-yaki) là một phong cách gốm Nhật Bản đặc trưng, có nguồn gốc từ tỉnh Satsuma (nay là tỉnh Kagoshima) ở miền nam Kyushu. Đồ gốm Satsuma đặc biệt nổi tiếng với lớp men màu kem nứt mịn và họa tiết trang trí công phu, thường sử dụng men vàng và men nhiều màu. Đồ gốm Satsuma được đánh giá cao cả ở Nhật Bản và quốc tế, đặc biệt là nhờ chất lượng trang trí và những liên tưởng lịch sử phong phú.
Lịch sử
Nguồn gốc (thế kỷ 16–17)
Đồ gốm Satsuma có nguồn gốc từ cuối thế kỷ 16, sau cuộc xâm lược Triều Tiên của Nhật Bản (1592–1598). Sau các chiến dịch, lãnh chúa Shimazu Yoshihiro đã đưa những người thợ gốm Triều Tiên lành nghề đến Satsuma, người đã đặt nền móng cho truyền thống gốm sứ địa phương.
Đồ gốm Satsuma thời kỳ đầu (Shiro Satsuma)
Hình thức đầu tiên, thường được gọi là Shiro Satsuma (Satsuma trắng), được làm bằng đất sét địa phương và nung ở nhiệt độ thấp. Nó đơn giản, mộc mạc, và thường không trang trí hoặc sơn vẽ nhẹ. Những đồ gốm thời kỳ đầu này được sử dụng cho mục đích hàng ngày và các buổi trà đạo.
Thời kỳ Edo (1603–1868)
Theo thời gian, đồ gốm Satsuma được giới quý tộc bảo trợ, và chất lượng ngày càng được nâng cao. Các xưởng gốm ở Kagoshima, đặc biệt là ở Naeshirogawa, bắt đầu sản xuất những sản phẩm ngày càng tinh xảo cho các Daimyō và tầng lớp thượng lưu.
Thời kỳ Minh Trị (1868–1912)
Trong thời kỳ Minh Trị, đồ gốm Satsuma đã trải qua một quá trình chuyển đổi, thích nghi với thị hiếu phương Tây. Các sản phẩm được trang trí phong phú với:
- Men vàng và men màu
- Cảnh sinh hoạt, tôn giáo và phong cảnh Nhật Bản
- Đường viền và hoa văn tinh xảo
Giai đoạn này chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong việc xuất khẩu đồ gốm Satsuma sang châu Âu và châu Mỹ, nơi chúng trở thành biểu tượng của sự xa xỉ kỳ lạ.
Đặc điểm
Đồ gốm Satsuma được phân biệt bởi một số đặc điểm chính:
Thân và Lớp men
- Đất sét: Đồ gốm sứ mềm, màu ngà
- Lớp men: Màu kem, thường trong mờ với họa tiết nứt mịn (kannyu)
- Cảm giác: Tinh tế và mịn màng khi chạm vào
Trang trí
Họa tiết trang trí được áp dụng bằng lớp men phủ và lớp mạ vàng, thường mô tả:
- Chủ đề tôn giáo: Các vị thần Phật giáo, nhà sư, chùa chiền
- Thiên nhiên: Hoa (đặc biệt là hoa cúc và hoa mẫu đơn), chim chóc, bướm
- Cảnh vật: Samurai, cung nữ, trẻ em vui chơi
- Chủ đề thần thoại: Rồng, phượng hoàng, văn hóa dân gian
Biểu mẫu
Các biểu mẫu phổ biến bao gồm:
- Bình hoa
- Bát
- Bộ ấm trà
- Tượng nhỏ
- Mảng trang trí
Các loại đồ gốm Satsuma
Shiro Satsuma (白薩摩)
- Đồ gốm màu kem thời kỳ đầu
- Sản xuất chủ yếu để sử dụng trong gia đình
Kuro Satsuma (黒薩摩)
- Less common
- Made with darker clay and glazes
- Simpler decoration, sometimes incised or with ash glaze
Xuất khẩu Satsuma
- Được trang trí nhiều bằng vàng và màu sắc
- Được tạo ra chủ yếu cho thị trường xuất khẩu (cuối thời Edo đến thời Minh Trị)
- Thường được ký tặng bởi các nghệ sĩ hoặc xưởng vẽ cá nhân
Lò nung và nghệ sĩ đáng chú ý
- Lò nung Naeshirogawa: Nơi khai sinh ra đồ gốm Satsuma
- Yabu Meizan: Một trong những nghệ nhân trang trí nổi tiếng nhất thời Minh Trị
- Gia tộc Kinkozan: Nổi tiếng với kỹ thuật tinh xảo và sản lượng dồi dào
Dấu hiệu và Xác thực
Các miếng Satsuma thường có dấu hiệu ở phần đế, bao gồm:
- Thập tự trong vòng tròn (gia huy của gia tộc Shimazu)
- Chữ ký Kanji của nghệ sĩ hoặc xưởng sản xuất
- “Dai Nippon” (大日本), thể hiện lòng tự hào yêu nước thời Minh Trị
Lưu ý: Do tính phổ biến của nó, có rất nhiều bản sao và hàng giả. Đồ gốm Satsuma cổ chính hiệu thường nhẹ, có lớp men ngà với các vết nứt mịn, và thể hiện các chi tiết vẽ tay tỉ mỉ.
Ý nghĩa văn hóa
Đồ gốm Satsuma đóng vai trò quan trọng trong nghệ thuật trang trí của Nhật Bản, đặc biệt là trong:
- Trà Đạo: Đồ gốm thời kỳ đầu được dùng làm bát trà và bình đựng hương
- Xuất khẩu và Ngoại giao: Đóng vai trò là một mặt hàng xuất khẩu văn hóa quan trọng trong quá trình hiện đại hóa của Nhật Bản
- Hội sưu tầm: Được giới sưu tầm nghệ thuật Nhật Bản trên toàn cầu đánh giá cao
Audio
| Language | Audio |
|---|---|
| English |
