Бизен савутлары .
Бизен савутлары (備前焼, Бизен-яки) — Бизен виляетинден, шимдики Окаяма префектурасында пейда олгъан аньаневий япон савутларынынъ бир чешитидир. Японияда энъ къадимий чанакъ шекиллеринден биридир, озь айрыджа къырмызы-къырмызы тюсю, сирнинъ олмамасы ве топракълы, койлю докъумаларынен беллидир.
Бизен савутлары Япониянынъ муим маддий олмагъан медений мулькиети бельгисини сакълай, Бизен фурунлары Япониянынъ Алты Къадимий Фурны (日本六古窯, Nihon Rokkoyō) арасында таныла.
Умумий малюмат
Бизен савуты бойле хусусиетлерге малик:
- Имбе районындан кейфиетли чамурдан файдаланув
- Глазурьсиз якъмакъ (якисиме оларакъ белли олгъан усул)
- Адеттеки анагама я да ноборигама фурунларында узун, яваш одун якъмакъ
- Атеш, куль ве фурунгъа къоймакъ иле яратылгъан табиий орьнеклер
Бизен савутларынынъ эр бир парчасы уникаль сайыла, чюнки сонъки эстетика амельдеки яраштырувдан зияде табиий фурун эффектлеринен бельгилене.
== Тарих == .
=== Асыл олувлары === . Бизен савутларынынъ асыл олув тарихы энъ азындан Хейан деврине (794–1185) барып токътай, онынъ тамырлары Сю савутларында, сирленмеген таш савутларнынъ даа эвельки шеклидир. Камакура деврине (1185–1333) Бизен савутлары къавий коммуналь савутларнен айрыджа услюпке чевирильди.
Феодал шефкъатчылыгъы
Муромачи (1336–1573) ве Эдо (1603–1868) девирлеринде Икеда уруфынынъ ве ерли даймёнынъ шефааты алтында Бизен савутлары шекилленди. О, чай мерасимлеринде, ашхане савутларында ве диний макъсатларда кенъ къулланылгъан.
Энъиш ве джанланув
Мэйдзи деври (1868–1912) санайылаштырувны ве талапнынъ эксильмесини кетирди. Лякин Бизен савутлары 20-нджи асырларда Канешиге Тоё киби уста чанакъчыларнынъ гъайретлеринен джанланувны корьдилер, сонъра о, Джанлы миллий хазине оларакъ бельгиленди.
== Къолтукъ ве материаллар == . Бизен савутларында Бизен ве якъын ерлерде ерли алда расткельген демирнинъ юксек микъдары олгъан чамур (хиосе) къулланыла. Къолтукъ исе: 1. .
- Пластиклик ве къавийликни арттырмакъ ичюн бир къач йыл къартайтыла .
- Атылгъан сонъ йымшакъ, амма къатты
- Куль ве атешке юксек реактивликке малик, табиий яраштырув эффектлерини темин эте
Фурунлар ве якъув усуллары
Адеттеки фурунлар
Бизен савуты адет узьре бойле ерде якъыла:
- Анагама фурунлары: энъишлерге къурулгъан бир одалыкъ, тунель шекилиндеки фурунлар
- Ноборигама фурунлары: тёпенинъ янында ерлештирильген чокъ одалыкъ, басамакълы фурунлар
=== Атыш джерьяны === .
- Агъач якъмакъ 10–14 кунь девамында токътамайып девам эте .
- Сыджакълыкъ 1300°С-ке къадар ете.
- Чам агъачындан чыкъкъан куль ириип, юзюнен иритиле .
- Глазурь къоюлмай; юзюни битирген бутюнлей фурун тесирлери вастасынен эльде этиле .
Эстетик хусусиетлери
Бизен савутларынынъ сонъки корюниши бойле шейлерге багълы:
- Фурундаки ер (огде, янында, янгъынгъа комюльген)
- Куль ерлешювлери ве атеш акъымы .
- Къулланылгъан агъачнынъ чешити (адет узьре чам) .
Умумий юзюнинъ ресимлери
| Орьнек | Тариф |
|---|---|
| Гома (胡麻) | Ириген чам кульден пейда олгъан кунжут киби лекелер . |
| Хидасуки (緋襷) | Парчанынъ этрафына пирнич саманыны сарып яраткъан къырмызы-къырмызы сызыкълар . |
| Ботамочи (牡丹餅) | Кульни къапатмакъ ичюн юзю устюне кичик дисклер къоймакътан пейда олгъан тёгерек излер . |
| Ёхен (窯変) | Атешнинъ тасадифий ренк кочювлери ве тесирлери . |
== Шекиллери ве къулланылувлары == .
Бизен савуты эм функциональ, эм де мерасим шекиллерининъ кенъ чешитини къабул эте:
=== Функциональ махсулат === .
- Сув банкалары (мизусаши) .
- Чай чанакълары (чаван) .
- Чечек вазалары (ханайр) .
- Саке шишелери ве фильджанлары (токкури & гуиноми)
- Иритиджилер ве сакълав банкалары .
Бедиий ве тантаналы къулланув
- Бонсай савутлары .
- Эйкельтрашлыкъ ишлери .
- Икебана вазалары .
- Чай мерасими ичюн савут-саба .
== Медений эмиети == .
- Бизен савутлары ваби-саби эстетикасынен сыкъ багълыдыр, олар мукеммельсизликке ве табиий дюльберликке къыймет кесе.
- Чай усталары, экибана иле огърашкъанлар ве керамика топлайыджылары арасында севимли оларакъ къалмакъта.
- Бир чокъ Бизен чанакъчылары къоранталар ичинде кечкен асырлар девамындаки усулларны къулланып, парчалар япмагъа девам этелер.
Дикъкъаткъа ляйыкъ фурун ерлери
- Имбе койю (伊部町): Бизен савутларынынъ аньаневий меркези; чанакъ байрамларыны кечире ве чокъ ишчи фурунлар ерлештириле.
- Эски Имбе мектеби (Бизен чанакъ аньаневий ве земаневий санат музейи)
- Канешиге Тоёнынъ фурны: Окъув макъсатларында сакълангъан
== Земаневий амелият == . Бугуньде-бугунь Бизен савутларыны эм аньаневий, эм де земаневий чанакъчылар чыкъаралар. Базылары къадимий усулларны сакълап къалсалар, дигерлери шекиль ве функцияны сынап бакъалар. Регионда эр кузь Бизен чанакъ фестивали кечириле, бинълернен мусафирлерни ве коллекционерлерни джельп эте.
Бизеннинъ белли чалгъыджылары
- Канешиге Тоё (1896–1967) – Джанлы миллий хазине
- Ямамото Тозан .
- Фудзивара Кей – Джанлы миллий хазине оларакъ да бельгиленген
- Какурезаки Рюичи – Земаневий янъылыкъ яратыджысы
References
- Bizen ware – Wikipedia
- Japanese Tourism Board – Bizen Pottery
- Official Bizen Pottery Cooperative (Japanese)
Audio
| Language | Audio |
|---|---|
| English |
