Бизен вар
Бизен пхьегӀаш (備前焼, Бизен-яки) — ламастан японхойн пхьегӀаш, схьаяьлла Бизен провинцера, хӀинцалера Окаяман префектурехь. Японехь уггаре а ширачу пхьегӀийн кепех цхьаъ ю иза, евзаш ю шен башхачу цӀиэ-Ӏаьржачу басахь, глазурь ца хиларца, латтанан, рустикан текстурашца.
Бизенан пхьегӀаш лелайо Японин мехала материалан йоцу культурин бахам билгало, ткъа Бизенан пешаш евзаш ю Японин 6 шира пешашна юкъахь (日本六古窯, Nihon Rokkoyō).
Обзор
Бизен вар билгалйолу:
- Имбе кӀоштара лакхара дикалла йолу поппар лелор
- Глазурь йоцуш герз деттар (якисиме аьлла евзаш йолу техника)
- Еха, меллаша дечиг латтор ламастан анагаман я ноборигаман пешашкахь
- ЦӀеро, Ӏаьно, пешахь дӀахӀотторо кхоьллина Ӏаламан кепаш
ХӀора Бизен пхьегӀан дакъа шатайпа лоруш ду, хӀунда аьлча чаккхенан эстетика къастайо Ӏаламан пешан эффекташца, лелийначу декорацица а доцуш.
Исторехь
Схьадовлар
Бизенан пхьегӀийн схьадалар дӀадолало лаххара а Хейанан мур (794—1185), орамашца Сью пхьегӀехь, хьалха хилла кеп глазурь йоцу тӀулган пхьегӀийн. Камакура мур (1185—1333) кхачале Бизенан пхьегӀаш кхиъна шатайпа стилехь, чӀогӀа коммуналан пхьегӀаш а йолуш.
Феодалан патронаж
Муромачи (1336—1573) а, Эдо (1603—1868) а заманахь Бизенан пхьегӀаш зазадаьккхина Икеда тайпанан а, меттигерчу даймён а Ӏуналлехь. Шуьйра лелош хилла чай молуш а, кухнин пхьегӀаш еш а, динан Ӏалашонашца а.
Охьадовлар а, дендалар а
Мэйдзи замано (1868—1912) индустриализаци а, лехамаш лахбелира. Амма Бизенан пхьегӀаш денъялар зеделира XX бӀешарахь говзанчийн пхьерийн къинхьегамца, масала, Канешиге Тоё, тӀаьхьо иза билгалваьккхира Дийна къоман хазна аьлла.
Поппар а, материалаш а
Бизенан пхьегӀаш лелайо лакхара аьчка долу поппар (хиосе) меттигера Бизенехь а, гергарчу кӀошташкахь а карош йолу. Поппар бу:
- Масех шарахь хан йоккху, пластикалла а, чӀагӀалла а алсамъяккхархьама
- КӀеда, амма лаьтташ герз тоьхначул тӀаьхьа
- Лаккхара реакци ю Ӏаьнна а, цӀеранна а, Ӏаламан декоративни эффекташ ян таро луш
Пешаш а, цӀе латторан техника а
Ламастан пешаш
Бизен вар типично герз тоьхна:
- Анагаман пешаш: цхьана камеран, тоннелан кепара пешаш, лаьмнашкахь йина
- Ноборигаман пешаш: дуккха а камераш йолу, гӀулчаш йолу пешаш, лома йистехь хьала дӀахӀиттийна
Тоьпан процесс
- Дечиг деттар 10–14 дийнахь хаддаза лаьтта
- Температура 1300°C (2370°F) кхаччалц кхачало
- Пепел из соснового дерева плавится и сливается с поверхностью
- Цхьа а глазурь ца хьакхало; тӀехула чекхдаккхар дерриге а кхочушдо пешан эффекташца
== Эстетически билгалонаш == .
Бизенан пхьегӀан чаккхенан куц-кеп дозуш ду:
- Пешахь меттиг (хьалха, агӀонца, Ӏаьмнаш чохь дӀадоьллина)
- Ашан Ӏаткъам а, цӀе лелар а
- Лелочу дечигах тайпа (дукхахьолахь наьрс)
Юкъара тӀехулара кепаш
| Шаблон | Сурт хӀоттор |
|---|---|
| Гома (胡麻) | Кунжут санна тӀедарчий кхоллало мерзачу наьрсийн Ӏаьнарца |
| Хидасуки (緋襷) | ЦӀен-Ӏаьржа могӀанаш кхоьллина рис страм кийсакна гонаха дӀа а хьарчийна |
| Ботамочи (牡丹餅) | ТӀехула кегий дискаш хӀиттор бахьана долуш хуьлу горга лараш, ялта дӀакъовла |
| Йохен (窯変) | Лаамаза цӀеро кхуллу басарш хийцадалар а, эффекташ а |
Кепаш а, пайдаэцарш а
Бизенан пхьегӀа юкъайогӀу шуьйра спектр функциональни а, церемониальни а кепашца:
Функциональни кхача
- Хи баннаш (мизусаши)
- Чай хьакха (чаван) .
- Цветочные вазы (ханайре)
- Саке шишанаш а, кад а (токкури & гуиноми)
- Раствораш а, латтош йолу банкаш а .
Исбаьхьаллин а, ламастан а пайдаэцар
- Бонсай кхабанаш
- Скульптурни произведенеш .
- Икебана вазаш
- Чай молу пхьегӀаш .
Культурни маьӀна
- Бизенан пхьегӀаш гергарчу барамехь йоьзна ю ваби-саби эстетикаца, цо мах хадабо кхачамбацарийн а, Ӏаламан хазаллин а.
- Иза йисина чайнан говзанчашна а, икебана лелочарна а, керамикан коллекционерашна а юкъахь уггаре а езаш йолу.
- Дукха Бизен пхьегӀаша кхидӀа а дӀахьо доьзалшна юкъахь дӀакхаьчначу бӀешерашкахь дуьйна схьайогӀучу техникех пайда а оьцуш, кийсакаш еш.
Билгалйолу пешан меттигаш
- Имбе юрт (伊部町): Бизенан кхачанан ламастан центр; дӀахьо пхьегӀан фестивалаш, дуккха а белхан пешаш ю.
- Шира Имбе школа (Бизен пхьегӀийн ламастан а, хӀинцалера а исбаьхьаллин музей)
- Канешиге Тойон пеш: Дешаран Ӏалашонашца ларйина
ХӀинцалера практика
Тахана Бизенан пхьегӀаш арахоьцу ламастан а, кхузаманан а пхьегӀаша. Цхьаболчара шира кепаш ларъеш хилча, вукхара кеп а, гӀуллакх а эксперименташ йо. Регионехь хӀора гурахь дӀахьо Бизен пхьегӀийн фестиваль, цигахь эзарнаш хьеший а, коллекционерш а богӀу.
Билгалбевлла Бизен пхьегӀаш
- Канешиге Тойо (1896—1967) – Дийна къоман хазна
- Ямамото Тозан
- Фудзивара Кей – Иштта билгалъяьккхина дийна къоман хазна санна
- Какурезаки Рюичи – ХӀинцалера новатор
References
- Bizen ware – Wikipedia
- Japanese Tourism Board – Bizen Pottery
- Official Bizen Pottery Cooperative (Japanese)
Audio
| Language | Audio |
|---|---|
| English |
