Бизен варе
Бизеналъул къайи (備前焼, Бизен-яки) — гӀадатияб япониялъул къайиялъул тайпа, лъугьараб Бизен провинциялдаса, жакъасеб Окаяма префектураялда. Гьеб ккола Япониялда бищунго некӀсиял гъадароялъул формабазул цояб, лъалеб жиндирго батӀаго багӀар-хъахӀаб кьералъул, глазурь гьечӀолъиялъул ва ракьул, росабазул махӀазул рахъалъ.
Бизеналъул къайиялъ кколеб Япониялъул кӀвар бугеб материалияб гуреб культураялъул магӀишат абураб цӀар, ва Бизеналъул печал рикӀкӀуна Япониялъул анлъго некӀсияб печалда гьоркьор (日本六古窯, Nihon Rokkoyō).
Обзор
Бизеналъул къайиялъе хасиятаблъун ккола:
- Имбе мухъалдаса тӀадегӀанаб даражаялъул хӀарщ хӀалтӀизаби
- Глазурь гьечӀого кьвагьи (якишиме абун лъалеб техника)
- ГӀадатияб анагамаялъул яги ноборигамаялъул печазда халатаб, хӀалуцараб цӀул цӀайи
- ЦӀаялъ, хӀуралъ ва печалда лъеялъ лъугьарал тӀабигӀиял накӀкӀал
Бизеналъул къайиялъул щибаб кесек рикӀкӀуна хасаблъун, щай гурелъул ахирияб эстетика чӀезабула тӀабигӀиял печалъул эффектаз, хӀалтӀизабулеб берцинлъиялъ гуреб.
Тарих
Аслу
Бизеналъул къайиялъул аслу уна бищун дагь босун Хейаналъул заманалде (794–1185), кьалбал руго Сью къайиялъул, цебесеб формаялъул глазурь гьечӀеб ганчӀил къайиялъул. Камакураялъул заманалде (1185–1333) Бизеналъул къайи цебетӀун букӀана батӀияб стилалде, щулияб коммуналиял къайигун.
Феодалияб патронаж
Муромачи (1336–1573) ва Эдо (1603–1868) заманалда Бизеналъул къайи тӀегьана Икеда тухумалъул ва бакӀалъул даймёялъул бетӀерлъиялда гъоркь. Гьеб гӀатӀидго хӀалтӀизабулеб букӀана чай гьекъеялъул тадбиразда, кухняялъул къайи-цӀаялда ва диниял мурадазда.
ГӀодобе ккей ва цӀилъи
Мэйдзи заманалъ (1868–1912) бачӀана индустриализация ва тӀалаб дагьлъи. Амма Бизеналъул къайиялъул цӀилъи ккана 20 гӀасруялда Канешиге Тоё гӀадал устарзабазул хӀаракаталдалъун, хадуб гьесда цӀар лъуна ЧӀагояб миллияб хазина.
ХӀарщ ва материалал
Бизеналъул къайиялда хӀалтӀизабула цӀер цӀикӀкӀараб къадар бугеб хӀарщ (хиосе), бакӀалъулаб къагӀидаялъ Бизеналда ва аскӀор ругел бакӀазда батула. ХӀарщ ккола:
- Чанго соналъ хер гьабула, пластичность ва къуват цӀикӀкӀинабизе
- КӀудияб, амма хӀалкӀолеб кьвагьиялдаса хадуб
- Высокореактивный на пепел и пламя, позволяющий натуральным декоративным эффектам
Печал ва цӀа рекӀинабиялъул къагӀидаби
ГӀадатияб Печь
Бизеналъул къайи, гӀадатияб къагӀидаялъ, кьвагьула:
- Анагамаялъул печал: цо камераялъул, тоннелалъул формаялъул печал, наклоназда жанир рарал
- Ноборигамаялъул печал: гӀемеркамерал, галаби рахъарал печал, кьурулъ рахъарал
Кьвагьиялъул процесс
- ЦӀул кьвагьи халат бахъуна 10–14 къоялъ гьоркьоса къотӀичӀого
- Температура бахуна 1300°C (2370°F)
- Пепел из сосны тавится и сливается с поверхностью
- Глазурь лъоларо; поверхностная отделка достигается полностью через эффекты печи
Эстетикияб хаслъи
Бизеналъул къайиялъул ахирияб загьирлъи бараб букӀуна:
- Положение в печи (передняя, боковая, захороненная в углях)
- Пепелалъул накӀкӀал ва цӀаялъул чвахи
- ХӀалтӀизабулеб цӀулалъул тайпа (аслияб къагӀидаялъ хъархъил)
ГӀаммал тӀадкӀалалъул формаби
| Шаблон | Хъвай |
|---|---|
| Гьома (胡麻) | Кунжуталъул гӀадал тӀанкӀал лъугьана рагъарараб хъархъил хӀуралъ |
| Хидасуки (緋襷) | БагӀар-хъахӀал мухъал, кесекалда сверухъ пиринчӀил хъарщи бухьун лъугьарал |
| Ботамочи (牡丹餅) | Гургинал лъалкӀал, гьитӀинал дискаби тӀад лъун, хӀур къан букӀине |
| Йохен (窯変) | Случайные смещения цвета пламени и эффекты |
Формаби ва хӀалтӀизаби
Бизеналъул посудаялде гъорлъе уна гӀатӀидаб ассортимент как функциональных, так и церемониальных форм:
Функционалияб къайи
- Лъим баччулел банкаби (мизусаши)
- Чайникал (чаван)
- ТӀугьдузул вазаби (ханайр)
- Бутылки и чашки саке (токкури и гуиноми)
- Растворал ва банкаби .
Художествияб ва церемониалияб хӀалтӀизаби
- Бонсайалъул гъадрал
- Скульптураялъул асарал .
- Икебана вазаби
- Чай гьекъолеб тадбиралъул къайи
Культурияб кӀвар
- Бизеналъул къайи гӀагараб къагӀидаялъ бухьараб букӀуна ваби-саби эстетикаялда, гьелъ къимат кьола камиллъи гьечӀолъиялъе ва тӀабигӀияб берцинлъиялъе.
- Гьеб хутӀулеб бугин чай устарзабазда, икебана гьабулезда ва керамика бакӀарулезда гьоркьоб бищунго бокьулеблъун.
- ГӀемерал Бизеналъул гъадарочагӀаз халат бахъунеб бугин хъизамазда жаниб кьурал гӀасрабазул къагӀидаби хӀалтӀизарун жал гьари.
КӀвар бугел печазул бакӀал
- Имбе росу (伊部町): Бизеналъул къайиялъул гӀадатияб центр; гьенир тӀоритӀула гъадароялъул байрамал ва гьенир руго гӀемерал хӀалтӀулел печал.
- Бесдал Имбе школа (Бизеналъул гончаразул гӀадатияб ва жакъасеб художествияб музей)
- Канешиге Тойоялъул печь: Лъай кьеялъул мурадазда цӀунун хутӀун букӀана
Гьанжесеб практика
Жакъа къоялда Бизеналъул къайи гьабулеб бугин гӀадатиябги гьанжесебги гъадарочагӀаз. Цояз некӀсиял къагӀидаби цӀунун ругони, цогидаз хӀалбихьулеб букӀуна формаялъул ва функциялъул. Регионалда щибаб ихдал тӀобитӀула Бизеналъул гъадароялъул фестиваль, гьенире рачӀуна аза-азар гьалбал ва коллекционерал.
КӀвар бугел Бизеналъул гъадароял
- Канешиге Тойо (1896–1967) – ЧӀагояб миллияб хазина
- Ямамото Тозан
- Фудзивара Кей – Гьединго лъазабун букӀана ЧӀагояб миллияб хазиналъун
- Какурезаки Рюичи – Гьанжесеб заманалъул новатор
References
- Bizen ware – Wikipedia
- Japanese Tourism Board – Bizen Pottery
- Official Bizen Pottery Cooperative (Japanese)
Audio
| Language | Audio |
|---|---|
| English |
