Imari Ware
İmari savutı — yapon farforınıñ bir çeşiti, onı ananeviy olaraq Küsü adasındaki Saga prefekturasındaki Arita şeerinde çıqaralar. Adına baqmadan, İmari savutları İmariniñ özünde yapılmay. Farfor yaqın yerdeki İmari limanından çıqarıla edi, şunıñ içün de o, ğarpta böyle adnen belli oldı. Bu savut hususan öz canlı sirli emal bezekleri ve Edo devrinde dünya ticaretinde tarihiy emiyeti ile bellidir.
Tarih
Arita regionında farfor çıqaruv XVII asırnıñ başında bu yerde farfornıñ esas ingrediyenti olğan kaolin tapılğan soñ başlandı. Bu Yaponiyada farfor sanayısınıñ doğğanını qayd etti. Tehnikalarğa ilk olaraq Yaponiyağa İmcin cenki vaqtında ketirilgen köre çanaqçıları tesir ettiler. Farfor ilk olaraq qıtay mavı-beyaz savutlarınıñ tesirinde yapılğan üslüplerde yapıldı, amma tez vaqıt içinde öz ayrıca estetikasını inkişaf etti.
1640-ncı seneleri, Qıtayda siyasiy stabilsizlik sebebinden, qıtay farforınıñ eksportı eksilgende, yapon istisalcıları, hususan Avropada, talapnı toldurmaq içün arağa kiriştiler. Bu erte eksportlarğa bugünde erte İmari deyler.
Hasiyetleri
İmari savutı böyle hususiyetlerinen ayırıla:
- Zengin renklerni, hususan kobalt mavı sirlendirüvni qırmızı, altın, yeşil, bazıda ise qara sirlendirüv emallerinen birleştirmek.
- Mürrekep ve simmetrik dizaynlar, olarnıñ arasında çoq vaqıt çeçek mötivleri, quşlar, ajderhalar ve hayırlı timsaller bar.
- Yüksek yıltıravuqlıq ve nazik farfor korpus.
- Bezekler çoq vaqıt bütün yüzüni qaplap, az boş yer qaldıra — Kinrande dep adlandırılğan üslüpniñ (altın-parça üslübiniñ) ayrıca belgisidir.
İhrac ve dünya tesiri
XVII asırnıñ soñunace İmari savutları Avropada lüks malğa çevirildi. Onı qıraliçe ve asılzadeler toplap, Almaniyadaki Meyssen, Frantsiyadaki Şantil kibi Avropa farfor istisalcıları taqlit ete ediler. İmari savutlarını Gollandiya Ost-İndiya kompaniyası vastasınen Avropa bazarlarına kirsetüvde golland bazirgânları esas rol oynadılar.
Üslüpler ve çeşitleri
İmari savutlarınıñ bir qaç alt üslübi vaqıt keçtikçe inkişaf etti. Eki büyük kategoriya bar:
- Ko-Imari (Eski İmari): 17 asırnıñ ilki eksportı, dinamik dizayn ve qırmızı ve altın tüslerniñ çoq qullanılmasınen harakterlene.
- Nabeshima Ware: Nabesima urufınıñ tek qullanması içün yapılğan rafinirlengen pıtaq. O, daa tıqıntılı ve zarif dizaynlarğa malik, çoq vaqıt qastlı sürette boş yerler qaldırıla.
Eñiş ve canlanuv
XVIII asır-da, Çin farfor istisalı yañıdan başlanğan ve Avropa farfor zavodları inkişaf etti, İmari savutlarınıñ istisalı ve eksportı eksildi. Lâkin üslüp Yaponiyanıñ içki bazarlarında tesirli olıp qaldı.
XIX asır- da Meydzi devrinde ğarpnıñ merağını arttırğanı sebebinden İmari savutları canlandı. Yapon çuvalcıları halqara sergilerde sergiler yapıp başladılar, öz ustalığına dünya yüzündeki qıymet kesüvni yañıdan başladılar.
Zemaneviy İmari savutı
Arita ve İmari regionlarındaki zemaneviy esnafçılar farfornı ananeviy üslüplerde olğanı kibi, yañılıqlarğa ketirgen zemaneviy şekillerde de çıqarmağa devam eteler. Bu eserler asırlar devamında İmari savutlarını belgilegen yüksek keyfiyetli standartlarnı ve bediiylikni saqlap qalalar. İmari savutlarınıñ mirasını bütün dünya müzeylerinde ve hususiy kollektsiyalarında da yaşaylar.
Netice
İmari savutları tuvğan yapon estetikasınıñ tış tesir ve talapnen birleşmesini nümüne olaraq ketire. Onıñ tarihiy emiyeti, mürekkep dülberligi ve qaviy ustalığı onı Yaponiyanıñ eñ qıymetli farfor ananelerinden biri yapa.
Audio
| Language | Audio |
|---|---|
| English |
