Imari Ware
İmari savut — yapon farforınıñ bir çeşitidir, onı ananeviy olaraq Küsü adasındaki Saga prefekturasındaki Arita şeerinde çıqaralar. Adına baqmadan, İmari savutları İmariniñ özünde yapılmay. Farfor yaqın yerdeki İmari limanından çıqarıla edi, şunıñ içün o, ğarpta böyle adnen belli oldı. Bu savut hususan öz canlı sirlengen emal bezekleri ve Edo devrinde dünya ticaretindeki tarihiy emiyetinen bellidir.
Tarih
Arita regionında farfor çıqaruv XVII asırnıñ başında, bu yerde farfornıñ esas ingrediyenti olğan kaolin tapılğan soñ başlandı. Bu Yaponiyada farfor sanayısınıñ doğğanını qayd etti. Tehnikağa ilk olaraq Yaponiyağa İmcin cenki vaqtında ketirilgen köre çalaşçıları tesir ettiler. Farfor ilk olaraq qıtay mavı-beyaz savutlarınıñ tesiri altında yapılğan üslüplerde yapıldı, amma tez vaqıt içinde öz ayrıca estetikasını inkişaf etti.
1640-ncı seneleri Qıtayda siyasiy stabilsizlik sebebinden qıtay farforınıñ eksportı eksilgende, yapon istisalcıları talapnı toldurmaq içün, hususan Avropada, arağa kirdiler. Bu erte eksportlar bugünde erte İmari dep adlandırıla.
Hususiyetleri
İmari savutları böyle hususiyetlerinen ayırıla:
- Zengin renklerni, hususan kobalt mavı sir tüsüni qırmızı, altın, yeşil, bazıda qara sir üstü emallerinen birleştirmek.
- Mürekkep ve simmetrik dizaynlar, olarnıñ arasında çoq vaqıt çeçek motivleri, quşlar, ajderhalar ve hayırlı timsaller bar.
- Yüksek yıltıravuqlıq ve nazik farfor korpus.
- Bezekler çoq vaqıt bütün yüzüni qaplap, az boş yer qaldıra — Kinrande dep adlandırılğan üslüpniñ (altın-parça üslübiniñ) ayrıca belgisidir.
Eksport ve dünya tesiri
XVII asırnıñ soñunace İmari savutları Avropada lüks malğa çevirildi. Onı qıraliçe ve asılzadeler toplay ediler ve Almaniyada Meyssen, Frantsiyada Şantil kibi Avropa farfor istisalcıları taqlit ete ediler. İmari savutlarını Gollandiya Ost-İndiya kompaniyası vastasınen Avropa bazarlarına kirsetüvde golland bazirgânları esas rol oynadılar.
Üslüpleri ve çeşitleri
İmari savutlarınıñ bir qaç alt üslübi vaqıt keçtikçe inkişaf etti. Eki büyük kategoriya bar:
- Ko-İmari (Eski İmari): 17 asırnıñ dinamik dizaynları ve qırmızı ve altınnıñ çoq qullanılmasınen harakterlengen ilki eksportı.
- Nabesima savutları: Nabesima urufınıñ tek qullanması içün yapılğan rafinirlengen pıtaq. O, daa tıqıntılı ve zarif dizaynlarnen farqlana, çoq vaqıt boş yerler qastlı sürette qaldırıla.
Eñilüv ve canlanuv
XVIII asır-da, Çin farfor istisalı yañıdan başlanğanda ve Avropa farfor zavodları inkişaf ettigi sebebinden, İmari savutlarınıñ istisalı ve eksportı eksildi. Lâkin üslüp Yaponiyanıñ içki bazarlarında tesirli olıp qaldı.
XIX asır Meydzi devrinde ğarpnıñ merağını arttırğanı sebebinden İmari savutları canlandı. Yapon çalaşçıları halqara sergilerde sergiler yapıp başladılar, öz ustalığına dünya yüzündeki qıymet kesüvni yañıdan başladılar.
Zemaneviy İmari savutları
Arita ve İmari regionlarındaki zemaneviy esnafçılar farfornı ananeviy üslüplerde olğanı kibi, yañılıqlarğa ketirgen zemaneviy şekillerde de çıqarmağa devam eteler. Bu eserler asırlar devamında İmari savutlarını belgilegen yüksek keyfiyetli standartlarnı ve bediiylikni saqlap qalalar. İmari savutlarınıñ mirasını bütün dünya müzeylerinde ve hususiy kollektsiyalarda da yaşay.
Netice
İmari savutları yerli yapon estetikasınıñ tış tesir ve talapnen birleşmesini nümüne olaraq köstere. Onıñ tarihiy emiyeti, mürekkep dülberligi ve qattı ustalığı onı Yaponiyanıñ eñ qıymetli farfor ananelerinden biri yapa.
Audio
| Language | Audio |
|---|---|
| English |
